چکیده:

افزایش یکپارچگی زنجیره‌های تأمین و سرعت تبادل اطلاعات بین شرکای تجاری امروزه یکی از مباحث مهم و کلیدی در پژوهش‌های حوزه مدیریت و مهندسی صنایع است. یکی از راه‌های دستیابی به چنین مهمی استفاده از فناوری‌های نوین تکنولوژی اطلاعات مانند تبادل الکترونیکی داده‌ها، خودکار کردن فرایندهای زنجیره تأمین، به اشتراک‌گذاری داده‌ها بین شرکای تجاری و غیره است. بدون شک یکی از نتایج مهم یکپارچگی زنجیره تأمین، حذف هزینه‌های غیرضروری است. پاسخگویی مؤثر و کارآمد به مصرف‌کننده (ECR) یک استراتژی مدیریت زنجیره تأمین ‌است که تلاش ‌می‌کند تا فعالیت‌های غیر مؤثر که منجر به موجودی بیش از اندازه و هزینه‌های غیرضروری در تمامی سطوح زنجیره تأمین می‌شود را از بین ببرد. در این راستا کشورهای پیشرو در قاره‌های مختلف جهان تاکنون اقدام به راه‌اندازی مراکز ECR کرده تا از این طریق بتوانند ضمن از بین بردن هزینه‌هایی که برای مشتری ارزش ایجاد نمی‌کنند، به نحو مؤثری تقاضاها و انتظارات مصرف‌کنندگان را برآورده سازند. در این مقاله ضمن تشریح این مفهوم و کارکردها و مزایای آن، با استناد به راه‌اندازی چنین مراکزی در کشورهای مختلف جهان، پیشنهاد تأسیس چنین مرکزی در کشور خودمان به منظور از بین بردن هزینه‌های غیر ضروری در زنجیره تأمین و سرویسدهی بهتر، سریع‌تر و با کمترین هزینه به مشتریان از طریق فعالیت هماهنگ شرکای تجاری داده شده است.

1.مقدمه:

پاسخگویی مؤثر و کارآمد به مصرف کننده (ECR) شامل مهندسی مجدد، طراحی مجدد و کامپیوتری کردن زنجیره تأمین است که به خلق ارزش بیشتر برای مصرف‌کننده کمک می‌کند
از سال ۱۹۹۳ تاکنون ECR در بسیاری از کشورهای جهان و در بازارهای بین‌المللی، به طور موفقیت‌آمیزی پیاده شده است و این کشورها از مزایای آن، که در بخشهای بعد به تفصیل بیان شدهاند سود میبرند. در همین راستا در تحقیق حاضر ما نیز به دنبال معرفی ECR و بررسی چگونگی اجرای آن در کشورهای مختلف و استفاده از تجربیات و یافتههای آنها در این زمینه هستیم. در ادامه به دلیل ارتباط تنگاتنگ ECR و کدگذاری کالاها، به بررسی ارتباط میان آن و نظام‌های کدگذاری کالاها (ازجمله GS1) پرداخته شده است. 

1.تعاریف و اصلاحات:

• پاسخگویی مؤثر و کارآمد به مصرفکننده (ECR)

یک گروه مشارکتی تشکیل شده از عناصر زنجیره تأمین که جهت بهبود و بهینه‌سازی مدیریت زنجیره تأمین و تقاضا با همدیگر فعالیت ‌می‌کنند تا مزایایی مانند کاهش قیمت‌ها، تنوع بیشتر انتخابها و در دسترس بودن محصولات را برای مشتریان ایجاد کنند. مأموریت ECR خدمتدهی بهتر، سریع‌تر و با کمترین هزینه به مصرف‌کننده ‌است.

•  نقطه فروش الکترونیکی (EPOS)

محلی برای ثبت فروش کالاها به وسیله اسکن کردن بارکد آنها در محل صدور صورتحساب.

•  سفارش دهی به کمک کامپیوتر (CAO)

سیستمی ‌است که هنگامی‌که موجودی یک قفسه به مقدار کمتر از سطحی که قبلاً تعریف شده میرسد، به طور خودکار، سفارش بازپرسازی را تولید میکند. یک سیستم کامپیوتری، موجودی تمام کالاهای فروشگاه را پیگیری می‌کند و مقادیر خروجی و ورودی را اصلاح میکند.

•  برنامه بازپرسازی دوره‌ای (CRP)

این عمل عرضه پیوسته کالاها میان یک عرضه‌کننده و شریک تجاری‌اش را تضمین می‌کند که این کار بر اساس تبادل خودکار اطلاعات مربوط به میزان موجودی فعلی، میزان تقاضا و اطلاعات جابجایی اقلام در قالب چارچوبی است که به وسیله سیاست تأمین و عرضه پذیرفته شده باشد. در این سیستم، عرضه‌کننده در برابر میزان ذخیره در مرکز توزیع خرده‌فروش، مسئول است.

•  تحویل مستقیم و بی‌واسطه به مشتری (DSD)

شیوه تحویل کالای تجاری به طور مستقیم از تولیدکننده به فروشگاه خرده‌فروش و حذف انبار خرده‌فروش.

•  مرکز توزیع خرده‌فروشی (RDC)

یک نقطه توزیع عملیاتی که مقدار مشخصی موجودی در یک منطقه نگهداری ‌می‌کند. به عبارت دیگر کالا به طور مستقیم از تولیدکننده به خرده‌فروش نمی‌رسد، بلکه واسطه‌هایی به عنوان عمده‌فروش وجود دارد.

• نظام کدگذاری اطلاعات اقلام در گردش (GS1 در سطح بین‌الملل)

سیستم کدگذاری کالاها به تما‌می ‌اقلام و موجودیهای اطلاعاتی مربوط به آنها کد یگانه تخصیص می‌دهد. این کد در قلمرو مورد نظر یکتاست و نظام تخصیص و مدیریت آنها در ایران بر عهده مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات ایران است.

•  هزینه یابی بر اساس فعالیت (ABC)

یک روش حسابداری که یک کسب‌وکار را قادر ‌می‌سازد تا بیشتر و شفافتر چگونگی و کجایی یک مزیت و سود را درک کنند. در ABC همه فعالیت‌های اصلی در مرکز هزینه مشخص ‌می‌شوند و هزینه‌های انجام هر یک محاسبه ‌می‌شود شامل هزینه‌هایی که در مرزهای میان کارکردی هستند.

•  مهندسی مجدد فرایند کسب‌وکار (BPR)

بازنگری تمام فعالیت‌های شرکت برای بهبود خدمات ارائه شده به مصرف‌کننده.

•  دسته/طبقه (Category)

یک دسته یا طبقه، گروهی مجزا و قابل مدیریت از کالاها یا خدمات است که بر اساس نیاز مصرف‌کنندگان به هم وابسته ‌می‌شوند.

•  بازپرسازی مؤثر و کارآمد (ER)

فعالیت مشارکتی تأمین‌کننده و خرده‌فروش برای اطمینان از تدارک محصول خوب، در مکان صحیح، در زمان مناسب، با بیشترین کیفیت و از مؤثرترین راه ممکن.

•  تبادل الکترونیکی داده‌ها (EDI)

انتقال اطلاعات تجاری از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر بین شرکای تجاری بر اساس قالبهای همسان و مجموعهای از تراکنشهای استاندارد.

•  انتقال الکترونیکی وجه (EFT)

مدیریت جریان پول و زمان پرداخت بین تأمین‌کنندگان و خرده فروشان با استفاده از تبادل الکترونیکی داده ها.